ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ;

Δυστυχώς, η χρήση και η κατάχρηση που κάνουμε σε πολλές λέξεις τις κατέστησαν σταδιακά κενές νοήματος.

Η γλώσσα μας δεν έχει χάσει μόνο περιεχόμενο και σημασία, αλλά έχει αφήσει αχρησιμοποίητη τη δυνατότητα την οποία όλοι μπορούμε να γίνουμε κατανοητοί δια μέσου του νου, και στο χώρο της έχει αναδυθεί ένα στοιχείο συγκινησιακό, υποκειμενικό και φανταστικό.

Σήμερα οι λέξεις δεν έχουν πλέον λογική σημασία, αλλά υποβάλλουν εικόνες. Σήμερα έχουμε αλλάξει τη «λογική» με τη «συγκίνηση», τη «σκέψη» με την «φαντασία».

Το υπογραμμίζω αυτό για να δείξω μέχρι ποιο σημείο η γλώσσα της φαντασίας, η σταδιακή απώλεια του λόγου, έχει υπονομεύσει την ικανότητά μας να κατανοούμε τις ιδέες. Γι΄ αυτό δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι είναι αισιοδοξία και τι φιλοσοφία, ούτε πώς μπορούμε να τις συσχετίσουμε. Υποθέτουμε ότι ένας φιλόσοφος που έχει ερευνήσει τη ζωή δε μπορεί να είναι αισιόδοξος. Γιατί όχι;

Αν φιλοσοφία είναι η αγάπη για τη σοφία, αν είναι η αναζήτηση της γνώσης για να μπορούν να επιλυθούν τα μεγάλα ερωτηματικά της ύπαρξης, ένας φιλόσοφος πρέπει να είναι αισιόδοξος, αφού κάθε σοβαρή έρευνα οδηγεί σε εύρημα. Επιπλέον, πρέπει να είναι μια αληθινή, αποτελεσματική, πραγματική αναζήτηση. Όχι μόνο μια ερευνητική στάση αλλά μια αληθινή επιθυμία εύρεσης. Μια αυθεντική ανάγκη και επιθυμία της ψυχής που θέλει να γνωρίσει και το κάνει επωφελούμενη από εκείνο που ήδη ξέρει.

Αν πούμε ότι ένας φιλόσοφος πρέπει να έχει μια υγιή αισιοδοξία, καλό θα είναι να αρχίσουμε ορίζοντάς την και να προσδιορίσουμε επίσης το αντίθετο της αισιοδοξίας, το οποίο ονομάζουμε απαισιοδοξία.

Μας λένε ότι το να είναι κανείς αισιόδοξος σημαίνει όχι μόνο να πιστεύει στα «καλά» πράγματα, αλλά στα «καλύτερα». Να μην ικανοποιείται με αυτό που είναι σωστό, να θέλει ακόμη κάτι περισσότερο, το καλύτερο, το τέλειο.

Κατ' εξοχήν αισιόδοξος είναι εκείνος που θεωρεί ότι αυτός ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι άψογος – αφού προέρχεται από έναν τέλειο Θεό που τον δημιούργησε – και ότι εμείς οι άνθρωποι, οι οποίοι ζούμε σ΄ αυτόν, είμαστε και ανυπέρβλητοι και μοναδικοί.

Η θέση του να πιστεύει κανείς ότι αυτός ο κόσμος είναι ο καλύτερος δυνατός – ή τουλάχιστον ο περισσότερο αναγκαίος για τη δική μας εξέλιξη – υποστηρίχθηκε από πολλούς φιλοσόφους στη διάρκεια της Ιστορίας.

Μπορούμε να αναφέρουμε τον μεγάλο φιλόσοφο Πλάτωνα. Και οι φιλόσοφοι επίσης, της Αλεξανδρινής Σχολής – ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουμε τον Πλωτίνο – είναι αισιόδοξοι. Μόνο που για να φθάσουν στην αισιοδοξία και στις ρίζες της ζωής, έχουν εκμηδενίσει μια σειρά από προσκολλήσεις της ίδιας της προσωπικότητας, που δεν τους επέτρεπαν να δουν αυτή την αρχή της εμπιστοσύνης και της ασφάλειας.

Για τους στοχαστές των φιλοσοφικών σχολών που αναφέραμε, το να είναι κανείς αισιόδοξος σημαίνει να γνωρίζει το νόημα της ζωής, να ξέρει ότι ζωή είναι αύξηση, εξέλιξη, συνέχιση των κύκλων που οδηγούν σ΄ ένα σκοπό. Ότι η ζωή δεν είναι τυχαία, ότι δεν διατρέχει οποιοδήποτε μονοπάτι και ότι στο τέλος του δρόμου αυτό που εμείς αντιλαμβανόμαστε ως «καλό» θα θριαμβεύσει πάνω στο κακό.

Αλλά αφού όλοι οι φιλόσοφοι δεν φαντάστηκαν τη ζωή με αυτό το κριτήριο εξέλιξης, ανέκυψε μια αντίδραση εντελώς λογική: η απαισιοδοξία, ο πεσιμισμός.

Για τους πεσιμιστές δεν έχει σημασία αυτό που πρόκειται να συμβεί αύριο, δεν τους ενδιαφέρει ότι αύριο το καλό θα νικήσει το κακό. Σημαντικό είναι το σήμερα. Αφού σήμερα υπάρχουν βάσανα, πόνος, λάθη, δε μπορεί κανείς να είναι αισιόδοξος. Αυτό ισχύει σε τέτοιο βαθμό ώστε ο Βολταίρος έφθασε να πει ότι η αισιοδοξία είναι η πίστη των ηλιθίων.

http://www.nea-acropoli-athens.gr/